ایمونوتراپی رویکردی نوین در پزشکی است که با هدف درمان بیماریهایی مانند سرطان، بر فعالسازی و تقویت سیستم ایمنی بدن تکیه دارد. برخلاف روشهای سنتی مثل شیمیدرمانی که مستقیماً به سلولها حمله میکنند، ایمونوتراپی تلاش میکند توانایی طبیعی بدن در شناسایی و نابودی سلولهای غیرطبیعی را افزایش دهد.
در این روش (ایمونوتراپی)، سلولهای ایمنی یا عملکرد آنها اصلاح، تقویت یا هدایت میشود تا بتوانند سلولهای بیمار را با دقت بیشتری هدف قرار دهند. سرعت پیشرفت پژوهشها، تأیید داروهای جدید و موفقیتهای بالینی این حوزه باعث شده ایمونوتراپی به یکی از امیدبخشترین مسیرهای درمانی در پزشکی مدرن تبدیل شود و نقش مهمی در آینده درمانهای تخصصی ایفا کند.
- ایمونوتراپی چیست؟
- معرفی انواع ایمونوتراپی ها
- ۱) مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی (Immune Checkpoint Inhibitors)
- ۲) سلولدرمانی با لنفوسیتهای T مهندسیشده (CAR T-Cell Therapy)
- ۳) آنتیبادیهای مونوکلونال (Monoclonal Antibodies)
- ۴) واکسنهای درمانی سرطان (Cancer Vaccines)
- ۵) سیتوکینتراپی (Cytokine Therapy)
- ۶) ویروستراپی انکولیتیک (Oncolytic Virus Therapy)
- ۷) آداپتیو سلتراپی (Adoptive Cell Transfer)
- مزایای ایمونوتراپی چیست؟
- عوارض ایمونوتراپی چیست؟
- نحوه عملکرد ایمونوتراپی
- کدام سرطانها را میتوان با استفاده از ایمونوتراپی درمان کرد؟
- ایمونوتراپی برای چه کسانی مناسب است؟
- ایمونوتراپی برای چه کسانی مناسب نیست؟
- روش های انجام ایمونوتراپی
- آیا ایمونوتراپی برای بدن خطرناک است؟
- طول دوره درمان ایمونوتراپی چقدر است؟
- آزمایشات لازم برای انجام ایمونوتراپی چیست؟
- ایمونوتراپی سرطان کلیه
- ایمونوتراپی سرطان ریه
- لیست داروهای ایمونوتراپی
- هزینه ایمونوتراپی در ایران
- FAQ | سوالات متداول درباره ایمونوتراپی
- نتیجه گیری از مقاله ایمونوتراپی
ایمونوتراپی چیست؟
ایمونوتراپی روشی درمانی در پزشکی است که با تقویت یا تنظیم سیستم ایمنی، به بدن کمک میکند سلولهای سرطانی یا بیمار را شناسایی و نابود کند. در ایمونوتراپی تلاش میشود توان طبیعی ایمنی بدن فعال شود تا ایمونوتراپی بتواند بهصورت هدفمند با بیماری مقابله کند.
برای مطالعه بیشتر: سرطان چگونه به وجود می آید

معرفی انواع ایمونوتراپی ها
انواع اصلی ایمونوتراپی که در درمان بیماریها، بهویژه سرطان، مورد استفاده قرار میگیرند:
- مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی (Immune Checkpoint Inhibitors)
- سلولدرمانی با لنفوسیتهای T مهندسیشده (CAR T-Cell Therapy)
- آنتیبادیهای مونوکلونال (Monoclonal Antibodies)
- واکسنهای درمانی سرطان (Cancer Vaccines)
- سیتوکینتراپی (Cytokine Therapy)
- ویروستراپی انکولیتیک (Oncolytic Virus Therapy)
- آداپتیو سلتراپی (Adoptive Cell Transfer)
۱) مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی (Immune Checkpoint Inhibitors)
مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی یکی از مهمترین و رایجترین انواع ایمونوتراپیها هستند که با اصلاح عملکرد سیستم دفاعی بدن عمل میکنند. در شرایط عادی، سلولهای ایمنی برای جلوگیری از حمله اشتباهی به بافتهای سالم، دارای نقاط کنترلی یا همان «ایست بازرسی» هستند. سلولهای سرطانی از همین مکانیزم سوءاستفاده میکنند و با فعالسازی این نقاط، سیستم ایمنی را غیرفعال میسازند تا بدون مزاحمت رشد کنند.
در ایمونوتراپی مبتنی بر مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی، داروها به پروتئینهایی مثل PD-1، PD-L1 یا CTLA-4 متصل میشوند و این سد دفاعی کاذب را از بین میبرند. با حذف این مهارها، سلولهای T دوباره فعال شده و توانایی تشخیص و حمله به تومور را به دست میآورند.
این نوع ایمونوتراپی در درمان برخی سرطانها مانند ملانوما، سرطان ریه، کلیه و مثانه نتایج قابلتوجهی ایجاد کرده است. یکی از مزیتهای اصلی این روش این است که برخلاف درمانهای تهاجمی، هدف آن بازگرداندن عملکرد طبیعی سیستم ایمنی است، نه تخریب مستقیم تومور. همین موضوع باعث شده مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی به عنوان یکی از پیشروترین گزینههای ایمونوتراپی مطرح شوند و در تحقیقات و درمانهای بالینی توجه ویژهای به آنها شود.
برای مطالعه بیشتر: پورت شیمی درمانی چیست
۲) سلولدرمانی با لنفوسیتهای T مهندسیشده (CAR T-Cell Therapy)
سلولدرمانی با لنفوسیتهای T مهندسیشده یا CAR T-Cell Therapy یکی از پیشرفتهترین روشهای ایمونوتراپی محسوب میشود که با دستکاری مستقیم سلولهای ایمنی انجام میگیرد. در این نوع ایمونوتراپی ابتدا از بیمار نمونه خون گرفته میشود و سلولهای T او در آزمایشگاه جداسازی میگردند. سپس با استفاده از مهندسی ژنتیک، گیرندهای خاص به نام CAR (گیرنده آنتیژن کایمریک) روی سطح این سلولها قرار داده میشود. این گیرنده جدید باعث میشود سلولهای T بتوانند سلولهای سرطانی را دقیقتر شناسایی و نابود کنند.
پس از آمادهسازی، سلولهای اصلاحشده به بدن بیمار تزریق میشوند تا مانند یک سیستم هدفمند عمل کنند. تفاوت مهم این ایمونوتراپی با روشهای رایج در این است که سلولهای T مهندسیشده توانایی تکثیر و ادامه فعالیت در بدن را دارند و تنها محدود به اثر دارویی موقت نیستند. این ویژگی باعث شده CAR T-Cell Therapy در درمان برخی سرطانهای خونی مانند لوسمی و لنفوم موفقیت چشمگیری نشان دهد.
از آنجا که این روش ایمونوتراپی بر پایه سلولهای خود بیمار انجام میشود، احتمال پسزدگی و آسیب به بافتهای سالم کاهش مییابد. با این حال، پیچیدگی فنی، هزینه بالا و احتمال بروز برخی عوارض ایمنی از چالشهای اجرای آن است. با گسترش تحقیقات، انتظار میرود کاربرد این نوع ایمونوتراپی در آینده به سرطانهای جامد و بیماریهای پیچیدهتر نیز گسترش پیدا کند.
۳) آنتیبادیهای مونوکلونال (Monoclonal Antibodies)
آنتیبادیهای مونوکلونال یکی از کاربردیترین شکلهای ایمونوتراپی هستند که با طراحی آزمایشگاهی و هدفگیری دقیق سلولهای بیمار عمل میکنند. در این روش از پروتئینهای اختصاصی استفاده میشود که قادرند به آنتیژنهای سطح سلولهای سرطانی یا سلولهای غیرطبیعی متصل شوند. این اتصال باعث علامتگذاری سلول هدف شده و سیستم ایمنی را وادار میکند آن سلول را شناسایی و تخریب کند.
آنچه این نوع ایمونوتراپی را متمایز میکند، قابلیت برنامهریزی آنها برای انجام عملکردهای متفاوت است. برخی از آنتیبادیهای مونوکلونال مستقیماً مسیر رشد تومور را مسدود میکنند، برخی دیگر سیستم ایمنی را برای حمله به سلول هدف فعال میسازند، و گروهی نیز دارو یا ماده سمی را با خود حمل میکنند تا اثر درمانی دقیقتری ایجاد شود.
استفاده از آنتیبادیهای مونوکلونال بهعنوان ایمونوتراپی در درمان سرطانهایی مثل پستان، لنفوم، روده بزرگ و دستگاه گوارش موفقیت بالینی قابل توجهی داشته است. علاوه بر سرطان، این نوع ایمونوتراپی در درمان بیماریهای خودایمنی و التهابی نیز بهکار گرفته میشود. تمرکز بر هدف مشخص باعث شده عوارض جانبی این روش کمتر از بسیاری از درمانهای کلاسیک باشد.
پیشرفت در مهندسی زیستی و تولید پروتئینهای نوترکیب باعث شده آنتیبادیهای مونوکلونال به یکی از ستونهای اصلی ایمونوتراپی مدرن تبدیل شوند و توسعه نسلهای جدید آن با دقت و کارایی بیشتر همچنان ادامه دارد.

برای مطالعه بیشتر: مزایای شیمی درمانی
۴) واکسنهای درمانی سرطان (Cancer Vaccines)
واکسنهای درمانی سرطان یکی از نوینترین مدلهای ایمونوتراپی هستند که برخلاف واکسنهای پیشگیرانه، برای مقابله با تومورهای موجود طراحی میشوند. در این نوع ایمونوتراپی تلاش میشود سیستم ایمنی بهصورت هدفمند علیه سلولهای سرطانی فعال شود و توانایی شناسایی و پاسخدهی بدن نسبت به تومور افزایش یابد.
مبنای کار واکسنهای درمانی این است که آنتیژنهای مرتبط با تومور به بدن معرفی میشوند تا سیستم ایمنی بتواند میان سلول سالم و سرطانی تمایز قائل شود. این آنتیژنها ممکن است از خود تومور بیمار استخراج شوند یا بهصورت سنتتیک در آزمایشگاه تولید گردند. پس از تزریق، سیستم ایمنی سیگنال دریافت میکند که این سلولها تهدیدزا هستند و باید مورد حمله قرار گیرند.
کاربرد این نوع ایمونوتراپی در برخی سرطانها از جمله ملانوما، سرطان پروستات و سرطان تخمدان در حال گسترش است. یکی از مزیتهای واکسنهای درمانی این است که میتوانند همراه با سایر روشهای ایمونوتراپی یا درمانهای ترکیبی مورد استفاده قرار گیرند تا اثربخشی افزایش یابد. همچنین، طراحی واکسنهای شخصیسازیشده بر اساس ویژگیهای تومور هر بیمار، آینده این رویکرد را بسیار امیدوارکننده کرده است.
پیشرفت در ژندرمانی، توالییابی ژنتیکی و مهندسی ایمنی سبب شده واکسنهای درمانی جایگاه ویژهای در دنیای ایمونوتراپی به دست آورند و مسیر تازهای برای درمان اختصاصی و هدفمند سرطانها ایجاد کنند.
۵) سیتوکینتراپی (Cytokine Therapy)
سیتوکینتراپی یکی از روشهای کلیدی ایمونوتراپی است که با استفاده از پروتئینهای سیگنالدهنده به سیستم ایمنی بدن کمک میکند فعالیت سلولهای دفاعی افزایش یابد. سیتوکینها، مولکولهایی طبیعی در بدن هستند که ارتباط میان سلولهای ایمنی را تنظیم میکنند و در پاسخ به بیماریها، التهاب و رشد تومورها نقش دارند.
در سیتوکینتراپی، انواعی از این پروتئینها مانند اینترلوکینها یا اینترفرونها به بدن تزریق میشوند تا سلولهای T، سلولهای کشنده طبیعی (NK) و دیگر سلولهای ایمنی فعال شده و توانایی مقابله با سلولهای سرطانی یا عفونی را پیدا کنند. این نوع ایمونوتراپی باعث میشود سیستم ایمنی با دقت و شدت بیشتری نسبت به سلولهای هدف واکنش نشان دهد و اثر درمانی پایدار ایجاد کند.
مزیت مهم سیتوکینتراپی در ایمونوتراپی این است که میتوان آن را به صورت ترکیبی با سایر روشها مانند سلولدرمانی یا آنتیبادیهای مونوکلونال بهکار برد تا پاسخ ایمنی تقویت شود. تحقیقات اخیر نشان دادهاند که سیتوکینتراپی میتواند رشد تومور را کاهش دهد، میزان بقای بیماران را افزایش دهد و در برخی موارد مقاومت سرطان به درمانهای سنتی را کاهش دهد.
با پیشرفت علم بیوتکنولوژی، تولید نسخههای اصلاحشده و هدفمند سیتوکینها، سیتوکینتراپی را به یکی از ابزارهای امیدوارکننده در حوزه ایمونوتراپی مدرن تبدیل کرده و امکان استفاده از آن در درمان سرطانها و بیماریهای التهابی مزمن را گسترش داده است.
برای مطالعه بیشتر: سرطان چگونه به وجود می آید
۶) ویروستراپی انکولیتیک (Oncolytic Virus Therapy)
ویروستراپی انکولیتیک یکی از روشهای نوآورانه ایمونوتراپی است که از ویروسهای مهندسیشده برای شناسایی و تخریب سلولهای سرطانی استفاده میکند. در این نوع ایمونوتراپی، ویروسها بهگونهای طراحی میشوند که بتوانند بهطور اختصاصی وارد سلولهای سرطانی شوند و آنها را آلوده کنند، بدون اینکه به سلولهای سالم آسیب برسانند. پس از ورود، ویروس تکثیر میشود و سلول سرطانی را تخریب میکند، در نتیجه سیگنالهایی تولید میشوند که سیستم ایمنی را فعال کرده و پاسخ ایمنی ضدتوموری را تقویت میکنند.
ویروستراپی انکولیتیک علاوه بر اثر مستقیم تخریب سلولهای سرطانی، یک محرک قوی برای سایر روشهای ایمونوتراپی نیز محسوب میشود، زیرا باعث میشود سیستم ایمنی بهتر سلولهای تومور را شناسایی و هدف قرار دهد. این روش در درمان سرطانهای مقاوم به درمانهای سنتی، مانند ملانوما و برخی تومورهای مغزی، نتایج امیدوارکنندهای نشان داده است.
یکی از ویژگیهای مهم این نوع ایمونوتراپی، امکان ترکیب آن با واکسنهای درمانی یا آنتیبادیهای مونوکلونال است تا پاسخ ایمنی تقویت شود و اثر درمانی پایدارتر ایجاد گردد. پیشرفتهای اخیر در مهندسی ویروس و ایمنیشناسی، ویروستراپی انکولیتیک را به یکی از روشهای پیشرفته و آیندهدار ایمونوتراپی مدرن تبدیل کرده است.
۷) آداپتیو سلتراپی (Adoptive Cell Transfer)
آداپتیو سلتراپی یکی دیگر از روشهای پیشرفته ایمونوتراپی است که با تقویت و بازگرداندن توان سلولهای ایمنی بیمار، پاسخ بدن به بیماریهای مزمن و سرطان را بهبود میبخشد. در این نوع ایمونوتراپی، سلولهای ایمنی از بدن بیمار یا اهداکننده استخراج میشوند و در آزمایشگاه تقویت یا اصلاح میشوند تا قابلیت شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی یا غیرطبیعی افزایش یابد.
پس از آمادهسازی، این سلولها دوباره به بدن بیمار بازگردانده میشوند تا بهعنوان یک ارتش هدفمند عمل کنند و سیستم ایمنی را در مقابله با بیماری هدایت کنند. برخلاف درمانهای سنتی، آداپتیو سلتراپی نوعی ایمونوتراپی شخصیسازیشده است که بر اساس ویژگیهای ژنتیکی و ایمنی هر بیمار طراحی میشود، بنابراین دقت و اثربخشی آن بسیار بالاست.
این روش ایمونوتراپی در درمان سرطانهای خون، برخی تومورهای جامد و حتی بیماریهای عفونی مقاوم به درمانهای رایج نتایج امیدوارکنندهای نشان داده است. قابلیت ترکیب با سایر روشهای ایمونوتراپی و تحریک پاسخ ایمنی طولانیمدت، آداپتیو سلتراپی را به یکی از ابزارهای کلیدی و نوآورانه در پزشکی مدرن تبدیل کرده است.
برای مطالعه بیشتر: پورت شیمی درمانی چیست

مزایای ایمونوتراپی چیست؟
مزایای ایمونوتراپی بسیار گسترده و متنوع هستند و آن را به یکی از پیشرفتهترین و امیدبخشترین روشهای درمانی در پزشکی مدرن تبدیل کردهاند. مهمترین مزایای ایمونوتراپی عبارتاند از:
🟢 هدفگیری دقیقتر سلولهای بیمار یا سرطانی: ایمونوتراپی به جای تخریب سلولهای سالم، سیستم ایمنی را فعال میکند تا تنها سلولهای غیرطبیعی یا سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.
🟢 کمتر بودن عوارض جانبی نسبت به درمانهای سنتی: برخلاف شیمیدرمانی و پرتودرمانی، ایمونوتراپی معمولاً آسیب کمتری به بافتهای سالم وارد میکند و بسیاری از بیماران تحمل بهتری دارند.
🟢 پتانسیل ایجاد پاسخ ایمنی طولانیمدت: سیستم ایمنی پس از فعال شدن توسط ایمونوتراپی میتواند خاطرهای از سلولهای سرطانی ایجاد کند و احتمال عود بیماری را کاهش دهد.
🟢 قابلیت شخصیسازی درمان: بسیاری از روشهای ایمونوتراپی مثل CAR T-Cell Therapy و آداپتیو سلتراپی بر اساس ویژگیهای ژنتیکی و ایمنی هر بیمار طراحی میشوند.
🟢 قابلیت ترکیب با سایر درمانها: ایمونوتراپی میتواند همراه با شیمیدرمانی، پرتودرمانی، واکسنهای درمانی یا سایر روشهای هدفمند برای افزایش اثربخشی استفاده شود.
🟢 کاربرد گسترده در انواع بیماریها: از سرطانهای مختلف گرفته تا بیماریهای خودایمنی و عفونی، ایمونوتراپی نقش موثری در درمان دارد.
🟢 تقویت توان طبیعی بدن: ایمونوتراپی عملکرد طبیعی سیستم ایمنی را بازیابی یا تقویت میکند و بدن را قادر میسازد بهطور فعال با بیماری مقابله کند.
🟢 پیشرفت سریع علمی و تحقیقاتی: تحقیقات در زمینه ایمونوتراپی روزبهروز پیشرفتهتر میشود و داروها و روشهای جدید با اثربخشی بیشتر و عوارض کمتر توسعه مییابند.
عوارض ایمونوتراپی چیست؟
مهمترین عوارض ایمونوتراپی عبارتند از:
- خستگی و ضعف
- تب و لرز
- درد عضلانی و مفصلی
- واکنشهای پوستی (قرمزی، خارش، تورم)
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- سرفه یا تنگی نفس
- التهاب محل تزریق
- واکنشهای شدید ایمنی نادر (مثل شوک آنافیلاکتیک)
برای مطالعه بیشتر: مزایای شیمی درمانی
نحوه عملکرد ایمونوتراپی
ایمونوتراپی با هدف فعالسازی و هدایت سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی یا غیرطبیعی عمل میکند. این روش با رفع موانع فرار تومورها، سلولهای ایمنی را توانمند میسازد تا پاسخ هدفمند و مؤثری ایجاد کنند. انواع مختلف ایمونوتراپی مانند مهارکنندههای ایست بازرسی، سلولدرمانی CAR T، آنتیبادیهای مونوکلونال و واکسنهای درمانی، مسیرهای دفاعی بدن را تقویت کرده و تخریب سلولهای بیمار را افزایش میدهند، بدون آنکه به بافتهای سالم آسیب جدی وارد شود.

کدام سرطانها را میتوان با استفاده از ایمونوتراپی درمان کرد؟
ایمونوتراپی امروزه در درمان انواع متعددی از سرطانها کاربرد دارد و توانسته نتایج قابل توجهی در بیماران ایجاد کند. از جمله سرطانهایی که با ایمونوتراپی قابل درمان هستند میتوان به ملانوما، سرطان ریه غیرسلولی کوچک، سرطان کلیه، سرطان مثانه و برخی انواع لنفومها اشاره کرد.
علاوه بر این، در سرطانهای خونی مانند لوسمی و لنفومهای مقاوم به درمانهای سنتی، ایمونوتراپی بهویژه روشهایی مانند CAR T-Cell Therapy و آنتیبادیهای مونوکلونال اثرگذاری بالایی نشان داده است. پیشرفتهای اخیر در تحقیقات و توسعه داروهای نوین باعث شده دامنه کاربرد ایمونوتراپی به تدریج در درمان برخی تومورهای جامد و پیچیدهتر نیز گسترش یابد.
ایمونوتراپی برای چه کسانی مناسب است؟
ایمونوتراپی معمولاً برای بیمارانی مناسب است که سیستم ایمنی آنها توان بالقوه مقابله با سلولهای سرطانی را دارد و یا در شرایطی هستند که درمانهای سنتی مانند شیمیدرمانی و پرتودرمانی به تنهایی کافی نیستند.
این روش ایمونوتراپی بهویژه برای افرادی که به سرطانهای مقاوم یا عودکننده مبتلا هستند، یا بیماری آنها پیشرفت کرده و نیاز به درمان هدفمند و شخصیسازیشده دارند، کاربرد دارد. همچنین بیمارانی که تمایل به کاهش عوارض جانبی درمانهای تهاجمی دارند، میتوانند از مزایای ایمونوتراپی بهرهمند شوند، زیرا این روش با فعالسازی سیستم ایمنی بدن، سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهد بدون اینکه به بافتهای سالم آسیب جدی وارد شود.
ایمونوتراپی برای چه کسانی مناسب نیست؟
ایمونوتراپی برای همه بیماران مناسب نیست و در برخی شرایط ممکن است اثرگذاری محدودی داشته باشد یا حتی خطراتی ایجاد کند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا سرکوبشده دارند، مانند بیماران مبتلا به اختلالات خودایمنی شدید یا کسانی که داروهای سرکوبکننده ایمنی مصرف میکنند، ممکن است نتوانند از مزایای ایمونوتراپی بهرهمند شوند.
همچنین بیماران با برخی انواع سرطانهای بسیار تهاجمی یا پیشرفته ممکن است پاسخ مناسبی به ایمونوتراپی نشان ندهند. در این موارد، استفاده از ایمونوتراپی باید با احتیاط و تحت نظر متخصص انجام شود تا هم ایمنی بیمار حفظ شود و هم اثربخشی درمان بهینه گردد.
روش های انجام ایمونوتراپی
روشهای انجام ایمونوتراپی بسته به نوع دارو و هدف درمان میتوانند متفاوت باشند و چندین مسیر برای رساندن ایمونوتراپی به بدن وجود دارد:
⇐ داخل وریدی (Intravenous): در این روش، داروهای ایمونوتراپی مستقیماً از طریق رگ به جریان خون وارد میشوند تا به سرعت در سراسر بدن پخش شده و اثر درمانی خود را اعمال کنند.
⇐ دهانی (Oral): برخی از داروهای ایمونوتراپی به صورت قرص یا کپسول تجویز میشوند و بیمار آنها را از طریق دستگاه گوارش دریافت میکند. این روش برای بیمار راحتتر است و امکان استفاده در خانه را نیز فراهم میکند.
⇐ موضعی (Topical): در این نوع ایمونوتراپی، دارو به صورت کرم یا محلول روی پوست اعمال میشود و معمولاً برای درمان سرطانهای پوستی یا ضایعات سطحی کاربرد دارد.
⇐ داخل مثانه (Intravesical): در این روش، ایمونوتراپی مستقیماً وارد مثانه میشود تا سلولهای سرطانی در سطح داخلی مثانه را هدف قرار دهد. این روش اغلب در درمان سرطان مثانه استفاده میشود و امکان تمرکز اثر دارو روی ناحیه مورد نظر را فراهم میکند.
آیا ایمونوتراپی برای بدن خطرناک است؟
ایمونوتراپی بهطور کلی برای اکثر بیماران خطرناک نیست و یک روش درمانی ایمن و هدفمند محسوب میشود، اما میتواند در برخی شرایط با عوارض جانبی همراه باشد. برای مثال، فعالسازی بیش از حد سیستم ایمنی ممکن است منجر به التهاب بافتهای سالم، تب، خستگی یا واکنشهای پوستی شود.
انواع قویتر ایمونوتراپی، مانند CAR T-Cell Therapy، ممکن است عوارض شدیدتری مانند سندرم آزادسازی سیتوکین ایجاد کنند. با این حال، با پایش دقیق پزشکان و مدیریت مناسب عوارض، ایمونوتراپی معمولاً ایمن است و مزایای درمانی آن بیش از خطرات احتمالی میباشد.

طول دوره درمان ایمونوتراپی چقدر است؟
طول دوره درمان ایمونوتراپی بسته به نوع روش، نوع سرطان و پاسخ بدن بیمار متفاوت است و نمیتوان یک عدد ثابت برای همه بیماران تعیین کرد. برخی روشهای ایمونوتراپی، مانند مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی، ممکن است هر ۲ تا ۳ هفته تزریق شوند و درمان چند ماه تا یک سال طول بکشد. روشهایی مانند سلولدرمانی CAR T یا آداپتیو سلتراپی معمولاً یک یا دو بار انجام میشوند، اما اثر آنها میتواند ماهها یا حتی سالها ادامه یابد. همچنین طول دوره درمان در ایمونوتراپی به وضعیت سلامت بیمار، شدت بیماری و ترکیب با سایر درمانها بستگی دارد و پزشک معالج بر اساس این فاکتورها برنامه درمانی را مشخص میکند.
آزمایشات لازم برای انجام ایمونوتراپی چیست؟
قبل از شروع ایمونوتراپی، پزشکان معمولاً مجموعهای از آزمایشها و بررسیها را انجام میدهند تا اطمینان حاصل کنند بیمار شرایط لازم برای دریافت این درمان را دارد و عوارض احتمالی به حداقل برسد. از مهمترین آزمایشها و بررسیهای قبل از ایمونوتراپی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش خون کامل (CBC): بررسی تعداد سلولهای خونی شامل گلبولهای سفید، قرمز و پلاکتها برای اطمینان از عملکرد طبیعی سیستم ایمنی و خونی.
- آزمایش عملکرد کبد و کلیه: شامل آزمایشهای AST، ALT، کراتینین و BUN تا مطمئن شوند بدن میتواند داروهای ایمونوتراپی را متابولیزه و دفع کند.
- آزمایشهای ایمنی و التهاب: برای بررسی سطح سیتوکینها و شاخصهای التهاب و سنجش وضعیت سیستم ایمنی قبل از شروع درمان.
- تصویربرداری پزشکی (CT، MRI، PET Scan): برای تعیین اندازه و محل تومور و پایش پیشرفت بیماری قبل و حین درمان.
- بیوپسی و بررسی ژنتیکی تومور: در برخی موارد لازم است تا ویژگیهای سلولهای سرطانی شناسایی شود و نوع ایمونوتراپی مناسب انتخاب گردد.
- بررسی بیماریهای زمینهای و سابقه پزشکی: برای اطمینان از اینکه بیمار دارای بیماریهای خودایمنی شدید یا سایر مشکلات سلامتی نیست که ممکن است خطر عوارض ایمونوتراپی را افزایش دهد.
ایمونوتراپی سرطان کلیه
ایمونوتراپی سرطان کلیه یکی از روشهای پیشرفته درمانی است که سیستم ایمنی بدن را برای شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی فعال میکند. این روش شامل مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی، آنتیبادیهای مونوکلونال و گاهی سلولدرمانی میشود و میتواند جایگزینی برای شیمیدرمانی یا جراحی در موارد خاص باشد. ایمونوتراپی در سرطان کلیه مزایای مهمی مانند هدفمند بودن درمان، کاهش آسیب به سلولهای سالم و ایجاد پاسخ ایمنی طولانیمدت دارد.
ایمونوتراپی سرطان ریه
ایمونوتراپی سرطان ریه یک روش درمانی نوین است که با تقویت سیستم ایمنی بدن، سلولهای سرطانی ریه را شناسایی و نابود میکند. این درمان شامل استفاده از مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی و آنتیبادیهای مونوکلونال است و میتواند به تنهایی یا همراه با سایر روشها مانند شیمیدرمانی به کار رود. ایمونوتراپی در سرطان ریه مزایایی همچون هدفمند بودن، کاهش آسیب به سلولهای سالم و ایجاد پاسخ ایمنی طولانیمدت دارد و گزینهای مؤثر برای بیماران مقاوم به درمانهای سنتی محسوب میشود.
لیست داروهای ایمونوتراپی
داروهای ایمونوتراپی شامل مجموعهای از داروها و درمانهای هدفمند هستند که با فعالسازی سیستم ایمنی بدن یا هدایت آن، توانایی شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی یا غیرطبیعی را افزایش میدهند. این داروها بسته به مکانیزم اثر، به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
داروهای ایمونوتراپی برای مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی
- Pembrolizumab (Keytruda) – پامبرولیزوماب
- Nivolumab (Opdivo) – نیولوماب
- Atezolizumab (Tecentriq) – آتزولیزوماب
- Durvalumab (Imfinzi) – دوروالیماب
- Ipilimumab (Yervoy) – ایپیلیموماب
داروهای ایمونوتراپی برای آنتیبادیهای مونوکلونال
- Trastuzumab (Herceptin) – برای سرطان پستان
- Rituximab (Rituxan) – برای لنفوم و لوسمی
- Bevacizumab (Avastin) – ضد رگزایی تومور
- Cetuximab (Erbitux) – برای سرطان کولورکتال و سر و گردن
داروهای ایمونوتراپی برای سیتوکینها (Cytokines)
- Interleukin-2 (Aldesleukin)
- Interferon-alpha (Intron A, Roferon-A)
داروهای ایمونوتراپی برای سلولدرمانی و آداپتیو سلتراپی
CAR T-Cell Therapies مانند:
- Tisagenlecleucel (Kymriah)
- Axicabtagene Ciloleucel (Yescarta)
داروهای ایمونوتراپی برای ویروستراپی انکولیتیک
- Talimogene laherparepvec (T-VEC / Imlygic) – برای ملانوما
- داروهای ایمونوتراپی برای واکسنهای درمانی سرطان
- Sipuleucel-T (Provenge) – برای سرطان پروستات
هزینه ایمونوتراپی در ایران
هزینه کلی درمان با ایمونوتراپی در ایران بسته به نوع سرطان، تعداد جلسات درمانی، طول دوره درمان و مرکز پزشکی انتخابی متفاوت است. بهطور متوسط، هزینه هر نوبت درمان ایمونوتراپی میتواند از حدود ۱۰ میلیون تومان شروع شده و در برخی موارد پیشرفته و طولانیمدت به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان برسد. این مبلغ شامل هزینه ویزیت پزشک، بستری در بیمارستان، آزمایشها و مراقبتهای جانبی است و ممکن است بسته به شرایط بیمار و امکانات مرکز درمانی افزایش یا کاهش یابد.
FAQ | سوالات متداول درباره ایمونوتراپی
-
آیا ایمونوتراپی تنها برای سرطان استفاده میشود؟
خیر، گرچه بیشتر شناخته شده برای سرطان است، ایمونوتراپی در درمان برخی بیماریهای خودایمنی و عفونی نیز کاربرد دارد.
-
نتایج ایمونوتراپی چه زمانی مشخص میشود؟
نتایج ایمونوتراپی معمولاً بعد از چند هفته تا چند ماه ظاهر میشوند و نیاز به پایش مداوم توسط پزشک دارند.
-
آیا ایمونوتراپی باعث کاهش وزن یا ضعف میشود؟
در برخی بیماران، عوارضی مانند خستگی، کاهش اشتها یا ضعف موقت ممکن است رخ دهد، اما معمولاً گذرا و قابل مدیریت است.
-
آیا میتوان ایمونوتراپی را با شیمیدرمانی یا پرتودرمانی ترکیب کرد؟
بله، ترکیب ایمونوتراپی با سایر درمانها در بسیاری از سرطانها میتواند اثربخشی درمان را افزایش دهد.
-
آیا ایمونوتراپی نیاز به بستری طولانیمدت دارد؟
بیشتر روشهای ایمونوتراپی به صورت سرپایی انجام میشوند، اما در برخی روشها مانند CAR T-Cell Therapy ممکن است بستری کوتاهمدت در بیمارستان لازم باشد.
نتیجه گیری از مقاله ایمونوتراپی
در پایان، ایمونوتراپی یک روش درمانی نوین و پیشرفته است که با فعالسازی و هدایت سیستم ایمنی بدن، توانایی شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی یا غیرطبیعی را افزایش میدهد. این روش مزایای قابل توجهی دارد، از جمله هدفمند بودن درمان، ایجاد پاسخ ایمنی طولانیمدت، کاهش عوارض نسبت به روشهای سنتی و قابلیت شخصیسازی بر اساس ویژگیهای هر بیمار.
با وجود اینکه ایمونوتراپی برای همه مناسب نیست و ممکن است عوارض جانبی موقتی ایجاد کند، تحقیقات و تجربیات بالینی نشان دادهاند که این روش میتواند در بسیاری از سرطانها و بیماریهای مزمن نتایج مؤثر و امیدبخشی داشته باشد. به همین دلیل، ایمونوتراپی بهعنوان یکی از ابزارهای کلیدی در پزشکی مدرن و درمانهای هدفمند به شمار میرود و آیندهای روشن در ارتقای کیفیت زندگی بیماران ارائه میدهد.
دیدگاه ها