سکته قلبی و سکته مغزی دو وضعیت خطرناک و تهدیدکننده زندگی هستند که هر ساله جان میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان می‌گیرند. اما با وجود تشابه اسمی، این دو عارضه تفاوت‌های اساسی در علل ایجاد، علائم و روش‌های درمان دارند. سکته قلبی معمولاً به دلیل انسداد عروق کرونر و قطع جریان خون به قلب رخ می‌دهد، در حالی که سکته مغزی بیشتر ناشی از اختلال در خون‌رسانی به مغز است.
در این مقاله، به بررسی انواع سکته قلبی، از جمله انفارکتوس حاد میوکارد و آنژین ناپایدار می‌پردازیم و تفاوت‌های کلیدی آن را با سکته مغزی بررسی خواهیم کرد. شناخت این تفاوت‌ها می‌تواند به تشخیص سریع‌تر و اقدامات درمانی مؤثرتر منجر شود.
سکته قلبی چگونه به وجود میاد؟
سکته قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از رگ‌های خون‌رسان به قلب (رگ‌های کرونر) به‌طور ناگهانی مسدود شود. این انسداد معمولاً به‌خاطر لخته خون یا تجمع چربی در دیواره رگ‌هاست. وقتی جریان خون به بخشی از قلب قطع می‌شود، آن قسمت اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و عضله قلب شروع به آسیب دیدن می‌کند.
اگر این وضعیت سریع درمان نشود، سلول‌های قلبی می‌میرند و سکته قلبی رخ می‌دهد. علائم آن ممکن است شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس، عرق سرد و حالت تهوع باشد. هرچه درمان سکته قلبی زودتر شروع شود، شانس نجات قلب بیشتر می‌شود.
برای مطالعه بیشتر: آیا پروپرانول آرامبخش است
چند نوع سکته قلبی وجود دارد؟ | انواع سکته قلبی
سکته قلبی بر اساس میزان انسداد، محل آسیب و شدت علائم به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود:
1️⃣ سکته قلبی STEMI (ST-Elevation Myocardial Infarction)
🔸خطرناک‌ترین نوع سکته قلبی
🔸انسداد کامل سرخرگ کرونری
🔸در نوار قلب افزایش قطعه ST دیده می‌شود
🔸نیاز به درمان فوری با آنژیوپلاستی یا داروهای حل‌کننده لخته
🔸آسیب گسترده به عضله قلب
2️⃣ سکته قلبی NSTEMI (Non-ST-Elevation Myocardial Infarction)
🔹انسداد نسبی سرخرگ کرونری
🔹در نوار قلب افزایش ST مشاهده نمی‌شود
🔹آنزیم‌های قلبی در خون افزایش می‌یابند
🔹خطرناک ولی معمولاً آسیب کمتری نسبت به STEMI ایجاد می‌کند
3️⃣ آنژین ناپایدار (Unstable Angina)
🔸انسداد موقت یا ناقص سرخرگ
🔸درد قفسه سینه بدون افزایش آنزیم‌های قلبی
🔸ممکن است به سکته کامل تبدیل شود
🔸نیاز به بررسی و درمان اورژانسی دارد
4️⃣ سکته قلبی خاموش (Silent Heart Attack)
🔹بدون علائم واضح یا با علائم خفیف
🔹اغلب در دیابتی‌ها و سالمندان رخ می‌دهد
🔹ممکن است بعداً در تست‌های قلبی تشخیص داده شود
🔹به همان اندازه انواع دیگر خطرناک است
برای مطالعه بیشتر: قرص آتورواستاتین ۲۰ برای چیست
نکته مهم: تمام این انواع سکته قلبی نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند و تفاوت اصلی در میزان انسداد عروق و شدت آسیب به عضله قلب است. تشخیص نهایی نوع سکته قلبی با نوار قلب، آزمایش خون و آنژیوگرافی انجام می‌شود.
سکته قلبی با سکته مغزی چه تفاوتی دارد؟
| مشخصات | سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد) | سکته مغزی |
| علت اصلی | انسداد عروق کرونر قلب (معمولاً به‌خاطر لخته خون یا پلاک چربی) | 🔹سکته ایسکمیک: انسداد رگ مغزی (۸۷%) 🔹سکته هموراژیک: پارگی رگ و خونریزی مغزی (۱۳%) |
| علائم شایع | 🔸درد فشارنده در قفسه سینه 🔸انتشار درد به بازو چپ، فک یا پشت 🔸تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع |
🔹افتادگی یک طرف صورت (فلسی) 🔹ضعف یا بی‌حسی یک طرف بدن 🔹اختلال ناگهانی در تکلم یا درک کلام 🔹سرگیجه و از دست دادن تعادل |
| عوارض شایع | 🔸نارسایی قلبی 🔸آریتمی خطرناک 🔸آسیب دائمی به عضله قلب |
🔹فلج اندام‌ها 🔹اختلال بلع و گفتار 🔹مشکلات حافظه و شناخت 🔹ناتوانی حرکتی |
| عوامل خطر اصلی | 🔸فشار خون بالا 🔸دیابت 🔸سیگار 🔸کلسترول بالا 🔸سابقه خانوادگی بیماری قلبی |
🔹فشار خون بالا 🔹فیبریلاسیون دهلیزی 🔹بیماری عروق کاروتید 🔹سیگار و چاقی |
| اقدامات درمانی اورژانسی | 🔸آنژیوپلاستی فوری 🔸داروهای حل‌کننده لخته (در صورت STEMI) 🔸استنت گذاری |
🔹سکته ایسکمیک: TPA (داروی حل‌کننده لخته) 🔹سکته هموراژیک: جراحی و کنترل فشار خون 🔹توانبخشی عصبی |
| زمان طلایی درمان | حداکثر ۹۰ دقیقه برای آنژیوپلاستی | حداکثر ۴.۵ ساعت برای TPA (در سکته ایسکمیک) |
راه‌‌های پیشگیری از سکته قلبی
سکته قلبی یکی از قابل‌پیشگیری‌ترین بیماری‌های خطرناک است. با رعایت این راهکارها می‌توانید خطر ابتلا را به‌طور چشمگیری کاهش دهید:
اصلاح سبک زندگی
✅ ترک سیگار و دخانیات (مهم‌ترین عامل قابل پیشگیری)
✅ ورزش منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت متوسط در هفته مثل پیاده‌روی تند)
✅ کنترل وزن (حفظ شاخص توده بدنی زیر ۲۵)
✅ مدیریت استرس (تکنیک‌های آرامش‌بخش مثل مدیتیشن و یوگا)
تغذیه سالم
🍏 رژیم مدیترانه‌ای (مصرف روغن زیتون، ماهی، آجیل، میوه و سبزیجات)
❌ کاهش نمک (کمتر از ۵ گرم در روز)
❌ پرهیز از چربی‌های ترانس (فست‌فود، غذاهای سرخ‌کردنی)
❌ محدود کردن قند و شکر
کنترل عوامل خطر پزشکی
🩺 کنترل فشار خون (هدف زیر ۸۰/۱۳۰ mmHg)
🩺 مدیریت دیابت (HbA1c زیر ۷٪)
🩺 کاهش کلسترول LDL (ترجیحاً زیر ۷۰ mg/dL برای افراد پرخطر)
💊 مصرف منظم داروها (در صورت تجویز پزشک مثل آسپرین یا استاتین‌ها)
چکاپ‌های منظم
📅 انجام آزمایش‌های دوره‌ای (قند، چربی، فشار خون)
📅 نوار قلب و تست ورزش (به‌ویژه پس از ۴۰ سالگی یا در صورت سابقه خانوادگی)
شناخت علائم هشداردهنده
⚠️ درد قفسه سینه (احساس فشار یا سنگینی)
⚠️ تنگی نفس ناگهانی
⚠️ تعریق سرد و حالت تهوع
⚠️ درد منتشر به بازو چپ، فک یا پشت
برای مطالعه بیشتر: والزومیکس چیست
نکته طلایی: پیشگیری از سکته قلبی ۸۰٪ به سبک زندگی شما بستگی دارد! حتی اگر سابقه خانوادگی دارید، با رعایت این موارد می‌توانید از خطر بکاهید.
بهترین راه درمان سکته قلبی چیست؟
بهترین راه درمان سکته قلبی، اقدام فوری پزشکی در اولین ساعت‌های بروز علائم است. درمان اصلی شامل بازکردن سریع رگ مسدود شده با روش‌هایی مانند آنژیوپلاستی اورژانسی (تعبیه استنت) یا در موارد خاص، استفاده از داروهای حل‌کننده لخته (ترومبولیتیک) است.
این اقدامات باید حداکثر تا ۹۰ دقیقه پس از شروع علائم انجام شوند تا از آسیب دائمی به عضله قلب جلوگیری شود. همزمان، بیمار تحت درمان با داروهای ضدلخته، مسکن‌ها، اکسیژن و کنترل ریتم قلب قرار می‌گیرد. پس از مرحله حاد، تغییر سبک زندگی و مصرف منظم داروها (مانند آسپرین، استاتین‌ها و بتا بلاکرها) برای پیشگیری از عود سکته ضروری است. هر دقیقه تأخیر در درمان = مرگ سلول‌های بیشتر قلبی!
جمع بندی
سکته قلبی یکی از خطرناک‌ترین اورژانس‌های پزشکی است که با انسداد عروق تغذیه‌کننده قلب ایجاد می‌شود. همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، شناخت به‌موقع علائم مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس و تعریق سرد، همراه با اقدام سریع درمانی (آنژیوپلاستی یا داروهای حل‌کننده لخته) می‌تواند جان بیمار را نجات دهد. از طرفی، پیشگیری با کنترل عوامل خطر (فشار خون، دیابت، چربی خون)، ترک سیگار، ورزش منظم و تغذیه سالم، نقش کلیدی در کاهش احتمال بروز سکته دارد.
به یاد داشته باشید که قلب شما موتور زندگی‌تان است؛ مراقبت از آن را جدی بگیرید! اگر شما یا اطرافیان‌تان در معرض خطر هستید، همین امروز برای چکاپ قلبی اقدام کنید. هر ثانیه در مواجهه با سکته قلبی ارزش یک عمر را دارد!
سوالات متداول در رابطه با سکته قلبی
-
آیا بعد از سکته قلبی می‌توان زندگی عادی داشت؟
بله! با توانبخشی قلبی، مصرف منظم داروها و تغییر سبک زندگی، بسیاری به زندگی فعال بازمی‌گردند.
-
تفاوت درد قلبی با سوءهاضمه چیست؟
درد قلبی معمولاً با فعالیت بدنی تشدید می‌شود و به بازو/فک انتشار می‌یابد، اما درد معده اغلب با غذا مرتبط است.
-
زمان طلایی برای درمان سکته قلبی چقدر است؟
حداکثر ۹۰ دقیقه برای آنژیوپلاستی و ۴.۵ ساعت برای داروهای حل‌کننده لخته.
-
آیا سکته قلبی ارثی است؟
سابقه خانوادگی، خطر را افزایش می‌دهد، اما سبک زندگی سالم تا ۸۰٪ از خطر می‌کاهد.
-
آیا سکته قلبی بدون علامت هم اتفاق می‌افتد؟
بله! سکته خاموش (بی‌علامت) بیشتر در دیابتی‌ها یا سالمندان دیده می‌شود.
دیدگاه ها