آنزیم های قلب در آزمایش خون

قلب یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن است که هرگونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت فرد داشته باشد. یکی از روش‌های دقیق برای بررسی وضعیت قلب، آزمایش آنزیم‌های قلبی است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت عضله قلب ارائه دهد.

هنگامی که عضله قلب دچار آسیب یا التهاب شود، برخی آنزیم‌های خاص به جریان خون آزاد می‌شوند. افزایش سطح این آنزیم‌ها می‌تواند نشانه‌ای از حمله قلبی، التهاب عضله قلب (میوکاردیت)، نارسایی قلبی یا دیگر بیماری‌های قلبی باشد. آزمایش خون برای بررسی این آنزیم‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات قلبی را سریع‌تر تشخیص داده و اقدامات درمانی لازم را انجام دهند.

در این مقاله، با مهم‌ترین آنزیم‌های قلبی، علل افزایش آن‌ها، نحوه تفسیر نتایج آزمایش و راه‌های کاهش سطح غیرطبیعی آنزیم‌های قلبی آشنا خواهیم شد. اگر نگران سلامت قلب خود هستید یا می‌خواهید درباره این آزمایش اطلاعات بیشتری داشته باشید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

آنزیم های قلبی

آنزیم‌های قلبی، پروتئین‌هایی هستند که در سلول‌های عضله قلب (میوکارد) وجود دارند و در شرایط طبیعی مقدار بسیار کمی از آن‌ها در خون یافت می‌شود. اما در صورت آسیب به عضله قلب، مانند حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)، التهاب عضله قلب (میوکاردیت) یا دیگر مشکلات قلبی، این آنزیم‌ها در مقادیر بیشتری وارد جریان خون می‌شوند.

مهم‌ترین آنزیم‌های قلبی شامل تروپونین (Troponin I و Troponin T)، کراتین کیناز-MB (CK-MB)، لاکتات دهیدروژناز (LDH) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) هستند که هرکدام شاخصی برای ارزیابی میزان آسیب به عضله قلب محسوب می‌شوند. در تشخیص بیماری‌های قلبی، آنزیم تروپونین بیشترین حساسیت و اختصاصیت را دارد و افزایش آن معمولاً به معنای آسیب حاد به بافت قلبی است.

آزمایش آنزیم‌های قلبی یکی از روش‌های استاندارد و ضروری در تشخیص حمله قلبی و پایش بیماران با علائم مشکوک به مشکلات قلبی محسوب می‌شود.

برای مطالعه بیشتر: میوکاردیت چیست؟

آنزیم های قلبی چرا در آزمایش خون برسی می شوند؟

آزمایش آنزیم‌های قلبی به این دلیل انجام می‌شود که این آنزیم‌ها هنگام آسیب به عضله قلب (میوکارد) وارد جریان خون می‌شوند و می‌توانند نشانه‌ای از حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)، التهاب عضله قلب (میوکاردیت)، نارسایی قلبی یا دیگر بیماری‌های قلبی باشند.

بررسی سطح این آنزیم‌ها، به‌ویژه تروپونین I و T که حساس‌ترین و اختصاصی‌ترین نشانگرهای آسیب قلبی هستند، به پزشکان کمک می‌کند تا حمله قلبی را سریع تشخیص دهند، شدت آسیب را ارزیابی کنند و روند درمان را پایش کنند. علاوه بر این، آزمایش آنزیم‌های قلبی می‌تواند در بررسی اثرات روش‌های درمانی، عوارض بعد از جراحی قلب و ارزیابی سلامت بیمارانی که درد قفسه سینه دارند مفید باشد.

با توجه به اهمیت این آزمایش در تشخیص سریع و دقیق بیماری‌های قلبی، امروزه به‌عنوان یکی از استانداردهای طلایی در پزشکی اورژانس و مراقبت‌های قلبی شناخته می‌شود.

مهم ترین آنزیم های قلبی در آزمایش خون چه چیزهایی هستند؟ 

در آزمایش خون برای بررسی وضعیت قلب، چندین آنزیم و نشانگر قلبی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند که می‌توانند میزان آسیب به عضله قلب را مشخص کنند. مهم‌ترین آنزیم‌های قلبی شامل موارد زیر هستند:

تروپونین (Troponin I و Troponin T)

تروپونین‌ها (Troponin I و Troponin T) مهم‌ترین و حساس‌ترین نشانگرهای آسیب قلبی هستند. این پروتئین‌ها در عضله قلب وجود دارند و نقش کلیدی در انقباض عضلانی ایفا می‌کنند. در شرایط طبیعی، سطح آن‌ها در خون بسیار پایین است، اما در صورت آسیب به سلول‌های عضله قلب (مانند حمله قلبی)، مقدار آن‌ها به‌سرعت افزایش می‌یابد.

ویژگی‌های مهم:

• تروپونین در عرض 2 تا 4 ساعت پس از حمله قلبی در خون افزایش می‌یابد.
• در خون تا 1 تا 2 هفته باقی می‌ماند، بنابراین به تشخیص آسیب قلبی اخیر کمک می‌کند.
• حساس‌ترین و اختصاصی‌ترین نشانگر برای تشخیص حمله قلبی است.

برای مطالعه بیشتر: کاردیولوژی قلب

کراتین کیناز-MB (CK-MB)

CK-MB یکی از انواع آنزیم کراتین کیناز است که در عضله قلب یافت می‌شود و در آسیب‌های قلبی افزایش می‌یابد. این آنزیم زمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد که پزشکان بخواهند افتراق دهند که آسیب عضلانی مربوط به قلب است یا عضلات دیگر بدن.

ویژگی‌های مهم:

• سطح CK-MB حدود 4 تا 6 ساعت پس از حمله قلبی افزایش می‌یابد.
• بعد از 24 ساعت به حداکثر میزان خود می‌رسد و طی 48 تا 72 ساعت کاهش پیدا می‌کند.
• اگر سطح CK-MB در آزمایش‌های مکرر بالا باشد، می‌تواند نشانه آسیب مداوم یا حملات قلبی مکرر باشد.

لاکتات دهیدروژناز (LDH - Lactate Dehydrogenase)

آنزیم LDH در سلول‌های مختلف بدن، از جمله عضله قلب، یافت می‌شود و افزایش آن می‌تواند نشان‌دهنده تخریب بافتی باشد. امروزه به دلیل حساسیت بیشتر تروپونین، کمتر از LDH برای تشخیص آسیب قلبی استفاده می‌شود، اما همچنان در برخی موارد بررسی می‌شود.

ویژگی‌های مهم:

• LDH در عرض 24 تا 48 ساعت پس از آسیب قلبی افزایش می‌یابد.
• تا 10 تا 14 روز در خون باقی می‌ماند.
• می‌تواند به ارزیابی حملات قلبی دیرتر و تشخیص سکته قلبی قدیمی‌تر کمک کند.

برای مطالعه بیشتر: میوکاردیت چیست؟

آسپارتات آمینوترانسفراز (AST - Aspartate Aminotransferase)

این آنزیم در کبد، عضله قلب و دیگر بافت‌های بدن یافت می‌شود. اگرچه AST در گذشته برای تشخیص حمله قلبی استفاده می‌شد، امروزه به دلیل اختصاصی نبودن آن (چون در بیماری‌های کبدی هم افزایش پیدا می‌کند)، ارزش کمتری در بررسی آسیب قلبی دارد.

ویژگی‌های مهم:

• حدود 6 تا 10 ساعت پس از حمله قلبی افزایش می‌یابد.
• پس از 4 تا 5 روز به سطح طبیعی بازمی‌گردد.
• امروزه بیشتر همراه با سایر آنزیم‌های قلبی، به‌ویژه تروپونین، بررسی می‌شود.

در حال حاضر، تروپونین (I و T) به عنوان بهترین و حساس‌ترین نشانگر قلبی برای تشخیص آسیب‌های میوکارد شناخته می‌شود. CK-MB و LDH نیز به عنوان مکمل در برخی شرایط استفاده می‌شوند. آزمایش این آنزیم‌ها در بیمارانی که علائم حمله قلبی، درد قفسه سینه، تنگی نفس یا دیگر علائم مشکوک به بیماری قلبی دارند، بسیار حیاتی است.

افزایش آنزیم های قلبی نشانه از چیست؟

افزایش آنزیم‌های قلبی معمولاً نشان‌دهنده آسیب به عضله قلب (میوکارد) است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. مهم‌ترین علت افزایش آنزیم‌های قلبی، حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) است، که در آن، به دلیل کاهش یا قطع جریان خون به عضله قلب، سلول‌های قلبی دچار نکروز شده و آنزیم‌های داخل سلولی مانند تروپونین (Troponin I و T)، CK-MB، و LDH وارد جریان خون می‌شوند.

علاوه بر حمله قلبی، افزایش این آنزیم‌ها می‌تواند به دلیل التهاب عضله قلب (میوکاردیت)، نارسایی قلبی حاد، آمبولی ریه، سپسیس، آسیب‌های ناشی از جراحی قلب، شوک قلبی، و برخی بیماری‌های کلیوی یا کبدی نیز رخ دهد. در برخی موارد، ورزش‌های شدید، تروما به قفسه سینه، یا بیماری‌های عضلانی نیز ممکن است باعث افزایش آنزیم‌های قلبی شوند. برای تشخیص دقیق علت افزایش این آنزیم‌ها، پزشکان علاوه بر آزمایش خون، بررسی علائم بالینی، نوار قلب (ECG) و تصویربرداری‌های قلبی را نیز انجام می‌دهند.

برای مطالعه بیشتر: اکو قلب چیست

آیا افزایش آنزیم های قلبی نشانه ای از بیماری قلبی است؟

افزایش آنزیم‌های قلبی معمولاً نشانه‌ای از آسیب به عضله قلب است، اما همیشه به معنای بیماری قلبی نیست. در اغلب موارد، افزایش سطح آنزیم‌هایی مانند تروپونین و CK-MB به دلیل حمله قلبی، میوکاردیت (التهاب عضله قلب)، نارسایی قلبی یا دیگر مشکلات قلبی رخ می‌دهد. با این حال، برخی شرایط غیر قلبی مانند آسیب‌های عضلانی شدید، آمبولی ریه، سپسیس، نارسایی کلیوی، یا حتی ورزش‌های سنگین نیز می‌توانند باعث بالا رفتن این آنزیم‌ها شوند. بنابراین، افزایش آنزیم‌های قلبی به‌تنهایی برای تشخیص بیماری قلبی کافی نیست و نیاز به بررسی‌های تکمیلی مانند نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرافی و ارزیابی علائم بیمار دارد تا علت اصلی مشخص شود.

تفسیر نتایج آزمایش آنزیم های قلبی

تفسیر نتایج آزمایش آنزیم‌های قلبی به بررسی سطح آنزیم‌های خاصی مانند تروپونین (Troponin I و Troponin T)، کراتین کیناز-MB (CK-MB)، و لاکتات دهیدروژناز (LDH) در خون کمک می‌کند تا میزان آسیب به عضله قلب ارزیابی شود.

تروپونین (Troponin I و T)

• مقدار طبیعی: بسیار پایین یا غیرقابل تشخیص.
• افزایش آن حتی در مقادیر کم نشانه‌ای از آسیب قلبی است، به‌ویژه حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد).
• سطح تروپونین معمولاً 2 تا 4 ساعت پس از آسیب قلبی افزایش یافته، طی 24 ساعت به حداکثر می‌رسد و تا 1 تا 2 هفته در خون باقی می‌ماند.

CK-MB (کراتین کیناز-MB)

• مقدار طبیعی: نسبت CK-MB به کل CK کمتر از 5% باشد.
• افزایش آن نشان‌دهنده آسیب به عضله قلب است، اما در برخی موارد (مانند آسیب عضلانی یا ورزش سنگین) نیز می‌تواند افزایش یابد.
• سطح آن معمولاً 4 تا 6 ساعت پس از حمله قلبی بالا می‌رود، در 24 ساعت به اوج خود می‌رسد و طی 48 تا 72 ساعت کاهش می‌یابد.

LDH (لاکتات دهیدروژناز)

• مقدار طبیعی: بین 140 تا 280 واحد در لیتر (U/L) (محدوده ممکن است بسته به آزمایشگاه متفاوت باشد).
• افزایش LDH می‌تواند نشانه‌ای از آسیب قلبی، آسیب کبدی، کم‌خونی همولیتیک یا برخی سرطان‌ها باشد.
• LDH 24 تا 48 ساعت پس از حمله قلبی افزایش می‌یابد و تا 10 تا 14 روز در خون باقی می‌ماند.

AST (آسپارتات آمینوترانسفراز)

• مقدار طبیعی: 10 تا 40 واحد در لیتر (U/L).
• افزایش AST به‌تنهایی نمی‌تواند نشانه قطعی حمله قلبی باشد، زیرا در آسیب‌های کبدی، عضلانی و برخی بیماری‌های دیگر نیز بالا می‌رود.

برای مطالعه بیشتر: درد قفسه سینه نشانه چیست

نحوه تفسیر کلی نتایج آزمایش آنزیم های قلبی

1. افزایش ناگهانی و شدید تروپونین همراه با CK-MB بالا، معمولاً نشانه حمله قلبی است.
2. اگر فقط CK-MB افزایش یابد ولی تروپونین طبیعی باشد، ممکن است آسیب عضلانی غیر قلبی مطرح باشد.
3. LDH بالا همراه با تروپونین می‌تواند نشانه حمله قلبی قدیمی یا طولانی‌مدت باشد.
4. برای تشخیص دقیق، نتایج آزمایش باید همراه با علائم بیمار، نوار قلب (ECG) و سایر تست‌های تصویربرداری قلبی بررسی شود.

بنابراین، تفسیر صحیح آزمایش آنزیم‌های قلبی نیازمند ارزیابی بالینی دقیق توسط پزشک متخصص است، زیرا افزایش آن‌ها می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و نباید صرفاً بر اساس یک نتیجه آزمایش، تشخیص قطعی داده شود.

دلایل افزایش سطح آنزیم های قلبی در بدن

دلایل افزایش سطح آنزیم‌های قلبی در بدن:

بیماری‌های قلبی (دلیل افزایش سطح آنزیم های قلبی در بدن)

• حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) – شایع‌ترین علت افزایش تروپونین و CK-MB
• التهاب عضله قلب (میوکاردیت) – ناشی از عفونت‌های ویروسی یا بیماری‌های خودایمنی
• نارسایی قلبی حاد – کاهش عملکرد قلب و آسیب به بافت قلبی
• آنژین ناپایدار – ایسکمی قلبی شدید که ممکن است منجر به حمله قلبی شود
• جراحی قلب یا آنژیوپلاستی – افزایش موقتی آنزیم‌ها پس از مداخلات قلبی

مشکلات غیرقلبی (دلیل افزایش سطح آنزیم های قلبی در بدن)

• آسیب شدید به عضلات بدن (رابدومیولیز) – به دلیل ورزش شدید، تصادف، یا جراحت عضلانی
• آمبولی ریه (PE) – افزایش تروپونین به دلیل فشار روی قلب
• نارسایی کلیه – کاهش دفع آنزیم‌های قلبی از طریق کلیه و تجمع آن‌ها در خون
• سپسیس (عفونت شدید در بدن) – التهاب گسترده که می‌تواند به قلب آسیب برساند
• سکته مغزی یا خونریزی داخل جمجمه‌ای – در برخی موارد باعث افزایش تروپونین می‌شود

عوامل موقتی و متفرقه (دلیل افزایش سطح آنزیم های قلبی در بدن)

• ورزش‌های شدید و طولانی‌مدت – آسیب به عضلات و قلب
• مصرف برخی داروها (مثل داروهای شیمی‌درمانی یا استاتین‌ها) – که می‌توانند باعث آسیب عضلانی شوند
• مسمومیت با مونوکسید کربن یا مواد مخدر – کمبود اکسیژن و آسیب به قلب
• افزایش فشار خون شدید و ناگهانی – فشار زیاد بر قلب و آزاد شدن آنزیم‌ها

برای مطالعه بیشتر: درد قفسه سینه نشانه چیست

نکته: افزایش آنزیم‌های قلبی همیشه نشانه بیماری قلبی نیست، بنابراین تفسیر نتایج باید همراه با معاینات بالینی و سایر آزمایش‌ها انجام شود.

چگونه می‌توان سطح آنزیم های قلبی را کاهش داد؟

کاهش سطح آنزیم‌های قلبی بستگی به درمان علت زمینه‌ای افزایش آن‌ها دارد. در صورت حمله قلبی، میوکاردیت یا نارسایی قلبی، استفاده از داروهای ضدانعقاد، بتابلوکرها و دیورتیک‌ها ضروری است. اگر افزایش آنزیم‌ها ناشی از نارسایی کلیه، آمبولی ریه یا سپسیس باشد، کنترل بیماری اصلی از طریق داروهای مناسب و مدیریت التهاب اهمیت دارد.

علاوه بر درمان‌های پزشکی، اصلاح سبک زندگی نیز نقش مهمی در محافظت از قلب دارد. ورزش متعادل، تغذیه سالم، کنترل فشار خون و دیابت، ترک سیگار و کاهش استرس از اقدامات مؤثر برای پیشگیری از آسیب قلبی هستند. همچنین، پرهیز از مصرف داروهای مضر برای عضله قلب و جلوگیری از فعالیت‌های شدید بدون آمادگی بدنی می‌تواند به کاهش سطح غیرطبیعی آنزیم‌های قلبی کمک کند. در نهایت، افزایش آنزیم‌های قلبی باید تحت نظر پزشک بررسی شود تا علت دقیق آن مشخص و درمان مناسب انجام شود.

چه زمانی باید آزمایش آنزیم های قلبی بدیم؟

آزمایش آنزیم‌های قلبی زمانی انجام می‌شود که پزشک به آسیب یا مشکل قلبی مشکوک باشد. مهم‌ترین مواردی که نیاز به این آزمایش دارند شامل:

1. درد قفسه سینه مشکوک به حمله قلبی – اگر فردی دچار درد یا فشار در قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق زیاد، تهوع یا درد در بازو، گردن یا فک باشد، آزمایش تروپونین و CK-MB برای تشخیص حمله قلبی ضروری است.
2. سابقه بیماری قلبی و بدتر شدن علائم – مانند تشدید تنگی نفس، ضعف شدید یا ضربان نامنظم قلب.
3. بعد از جراحی قلب یا آنژیوپلاستی – برای بررسی میزان آسیب به عضله قلب.
4. التهاب عضله قلب (میوکاردیت) یا نارسایی قلبی حاد – در صورتی که بیمار علائمی مانند تورم اندام‌ها، تنگی نفس یا کاهش شدید توانایی بدن داشته باشد.
5. پس از آسیب جدی به قفسه سینه یا شوک شدید – برای بررسی آسیب قلبی ناشی از تصادف یا تروما.
6. در شرایط خاص مانند آمبولی ریه، نارسایی کلیه یا سپسیس – زمانی که پزشک نیاز به بررسی سلامت قلب دارد.

نکته: در صورت تجربه علائم مشکوک به حمله قلبی، مراجعه فوری به اورژانس و انجام آزمایش آنزیم‌های قلبی بسیار حیاتی است.

نقش ورزش، تغذیه و سبک زندگی در کنترل آنزیم های قلبی

سبک زندگی سالم تأثیر مستقیمی بر سلامت قلب و سطح آنزیم‌های قلبی دارد. ورزش منظم، تغذیه مناسب و کنترل استرس می‌توانند از افزایش غیرطبیعی این آنزیم‌ها جلوگیری کنند و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهند.

ورزش منظم و کنترل‌شده: فعالیت‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا باعث تقویت قلب و بهبود گردش خون می‌شوند. ورزش بیش از حد یا بدون آمادگی می‌تواند منجر به آسیب عضلانی و افزایش آنزیم‌های قلبی شود، بنابراین رعایت برنامه ورزشی متعادل و مناسب سن و شرایط بدنی اهمیت زیادی دارد.

تغذیه سالم: رژیم غذایی کم‌چرب و کم‌نمک که شامل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی‌های چرب (غنی از امگا-3)، غلات کامل و مغزها باشد، می‌تواند از التهاب قلبی و افزایش آنزیم‌های قلبی جلوگیری کند. کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده، چربی‌های اشباع و قندهای افزوده نیز نقش مهمی در حفظ سلامت قلب دارد.

کنترل استرس و خواب کافی: استرس مداوم می‌تواند سطح کورتیزول و فشار خون را افزایش دهد که روی سلامت قلب اثر منفی دارد. روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی به کاهش استرس کمک می‌کنند. همچنین، خواب منظم و کافی (7-8 ساعت در شبانه‌روز) برای عملکرد صحیح قلب ضروری است.

پرهیز از مصرف سیگار و الکل: سیگار و الکل باعث افزایش التهاب و آسیب به عروق می‌شوند که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و بالا رفتن سطح آنزیم‌های قلبی شود. ترک این عادات خطر بیماری‌های قلبی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

ورزش متعادل، تغذیه سالم و سبک زندگی کم‌استرس نقش کلیدی در کنترل آنزیم‌های قلبی و حفظ سلامت قلب دارند. رعایت این اصول می‌تواند از افزایش غیرطبیعی آنزیم‌های قلبی جلوگیری کرده و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

برای مطالعه بیشتر: میوکاردیت چیست؟

نتیجه گیری مقاله

آنزیم‌های قلبی نشانگرهای مهمی در آزمایش خون هستند که برای تشخیص آسیب به عضله قلب بررسی می‌شوند. مهم‌ترین این آنزیم‌ها شامل تروپونین (Troponin I و T)، CK-MB، LDH و AST هستند که افزایش آن‌ها می‌تواند ناشی از حمله قلبی، میوکاردیت، نارسایی قلبی، آمبولی ریه، سپسیس، یا حتی ورزش شدید باشد.

آزمایش این آنزیم‌ها معمولاً در موارد درد قفسه سینه مشکوک به حمله قلبی، جراحی قلب، و بیماری‌های قلبی یا غیرقلبی که بر عملکرد قلب تأثیر می‌گذارند انجام می‌شود. تفسیر نتایج آزمایش باید همراه با علائم بالینی، نوار قلب (ECG) و سایر بررسی‌های پزشکی باشد، زیرا افزایش آنزیم‌های قلبی همیشه نشانه بیماری قلبی نیست. کاهش سطح این آنزیم‌ها نیازمند درمان علت زمینه‌ای، کنترل بیماری‌های مرتبط، اصلاح سبک زندگی، تغذیه سالم، ورزش متعادل، مدیریت استرس و پرهیز از سیگار و الکل است. رعایت این نکات می‌تواند از آسیب به قلب و افزایش غیرطبیعی این آنزیم‌ها جلوگیری کرده و سلامت قلب را حفظ کند.